إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ﴿۹۱﴾ وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ ﴿۹۲﴾ وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۹۳﴾

بگو جز این نیست که امر شده ام که خاص پرستش کنم مالک این شهر را آن ذاتیکه عزت داده آنرا و در اختیار اوست هرچیز و مرا امر کرده شده است که باشم از اطاعت کنندگان ﴿۹۱﴾
که بیان کنم قرآن را پس هرکه هدایت یافت پس جزاین نیست که هدایت می یابد به نفع خود و هر که گمراه شود پس بگو جزاین نیست که من از ترسانندگانم ﴿۹۲﴾
و بگو همه صفات خدائی خاص اللّه تعالٰی راست زود است که نشان دهم شما را دلایل خودرا پس بشناسید آنرا و نیست پروردگار تو غافل از اعمالی که میکنند ﴿۹۳﴾

[۹۱] چون هیبت قیامت ذکر شد برای نجات یافتن از آن طریقه را ذکر میکند و این دلایل وحی است - (إِنَّمَا أُمِرْتُ) یعنی بر توحید عقیدةً وعملاً امر شده ام (رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ) این دلیل اول است و (وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ) این دلیل دوم توحید است چون دو امر است از این جهت دو دلیل را ذکر کرد (مِنَ الْمُسْلِمِينَ) مراد این است برای اشکار کردن اعمال توحید مامور هستم مانند در سوره انعام (۱۶۳) - تخصیص بَلْدَةِ از جهتی شد که او در نزد مشرکان معظم است محبوب است پس رب آن نیز ضرور معظم و معبود است و همچنین در بعضی روایات منقول است که دابة الارض از زمین مکه بیرون میشود از این سبب در این سوره خاص ذکر شد -
فایده: چون در این سوره خطابات نبی صل اللّه وعلیه وسلم ذکر شد در (۸۱،۸۰،۷۹،۷۸،۷۴،۷۳،۷۲،۷۰،۶۹،۶۵،۵۹،۶) لذا در اول این آیت قل مقدر است و متعلق به آن خطابات است و این خطاب شانزدهم است -
[۹۲] این نیز دلیل وحی است در زیر أُمِرْتُ داخل است و این خطاب هفدهم است - فقل خطاب هژدهم است - و تلاوت به طریقه دعوت مراد است اشاره به وضاحت توحید به بیان کردن قرآن است (وَمَنْ ضَلَّ فَقُلْ) جزا اصل مقدر است فیضِل علیها و فَقُل آه برای برائت نبی صل اللّه وعلیه وسلم از مسئولیت گمراهان است -
[۹۳] این دعوی توحید است چنانچه این تفریع شد بر دلایل توحید و بر ذکر احوال قیامت واین خطاب نزدهم است (آيَاتِهِ) مراد از آن نمونه های عذاب دنیوی است بر اقوام مختلف مکذبین - (وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ) تائيد همین است یا مراد از آن دلایل دیگر توحید اللّه تعالٰی است -