وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ كَذَلِكَ كَانُوا يُؤْفَكُونَ ﴿۵۵﴾ وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا يَوْمُ الْبَعْثِ وَلَكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۵۶﴾ فَيَوْمَئِذٍ لَا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿۵۷﴾ وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿۵۸﴾ كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۹﴾ فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ ﴿۶۰﴾

و روزی که قائم شود قیامت قسم خورند مجرمان که درنگ نکردند زیاده از ساعتی چنین بودند بر گردانیده میشدند از حق ﴿۵۵﴾
و گویند کسانی که داده شده به ایشان علم و ایمان هرآئينه گذرانیده اید شما در نوشته شده اللّه تعالٰی (تقدیر) الی روز زندگانی دوباره پس این است روز زندگانی دوباره و لیکن شما بودید که نمی دانستید ﴿۵۶﴾
در آن روز نفع ندهد ظالمان را بهانه های ایشان و نه توبه ایشان پذیرفته میشود ﴿۵۷﴾
و هرآئينه بیان کردیم برای مردم در این قرآن از هر نوع بیانی و اگر بیاری نزد ایشان یک آیتی هرآئينه گویند کسانی که کفر کرده اند نیستید شما مگر باطل پرستان ﴿۵۸﴾
همچنین مهر می نهد اللّه تعالٰی بر دلهای آنهای که نمیدانند ﴿۵۹﴾
پس صبر کن هرآئينه وعده اللّه تعالٰی راست است و بی همت نکنند ترا کسانی که یقین ندارند ﴿۶۰﴾

[۵۵] در این تخویف اخروی است یعنی از آیت گذشته معلوم شد که این انسان الی پیری در دنیا عمر و زندگی گذرانیده است لیکن از سبب هیبت و رعب روز قیامت یا از سبب ضد و عناد ایشان انکار میکنند یا قسم میخورند -
[۵۶] این رد بر این انکار ایشان است (أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ) چون ایمان تفصیلی بدون علم قرآن و سنت حاصل نمی گردد از این سبب علم را بر ایمان مقدم کرد (فِي كِتَابِ اللَّهِ) مراد از کتاب تقدیر است یا مراد از کتاب علم اللّه تعالٰی است -
[۵۷] این نیز در تخویف داخل است یعنی بعد از شهادت کردن اهل علم هیچ بهانه ایشان قابل قبول نیست (وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ) این از عتبیٰ ماخوذ است به معنی رجوع کردن است و مراد از رجوع توبه کردن است یعنی از ایشان توبه طلب نمی گردد یا از عتاب است مراد از آن راضی کردن است یعنی از ایشان راضی شده نمیتواند -
[۵۸] در این اول ترغیب است و زجر آخری برای منکرین است یعنی عذر از سببی برای ایشان نفع نمیدهد که اللّه تعالٰی به ذریعه قرآن عذر ایشان را زائل کرده است و باز هم ایشان انکار میکردند -
[۶۰] این تسلیت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم است و تفریع به همه سوره است یعنی چون در سوره دلایل تفصیلی و مثال و زجرها وغیره بیان شدند و باز هم این منکرین ضد و عناد میکنند پس بر انکار ایشان صبر کن (وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ) مراد از این از سبب بی صبری خواستن عذاب به شتاب است و ترک دعوت و تبلیغ است -