يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴿۹﴾ إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا ﴿۱۰﴾ هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا ﴿۱۱﴾

ائ مومنان یاد کنید نعمت اللّه تعالٰی را بر شما وقتیکه آمد به شما لشکرها پس فرستادیم بر ایشان باد را و لشکرها (از ملائیک) که نمی دیدید آنرا و هست اللّه تعالٰی به عمل های شما بینا ﴿۹﴾
و چون آمدند بر شما از طرف بالای شما و از طرف پائین شما و چون کج شد چشمها و رسید دلها به گلوها و گمان میکردید به اللّه تعالٰی گمان ها ﴿۱۰﴾
آنوقت امتحان کرده شد بر مومنان و تکان داده شدند به تکان دادن سخت ﴿۱۱﴾

[۹] از این آیت الی (۲۸) باب دوم است در این دو خطابات برای مومنان است در (۲۱،۹) و در میان تقابل حال مومنان و منافقان است و چهارده قبایح منافقان را ذکر میکند - و بشارت ها برای مومنان به نصرت و غلبه است در غزوه خندق و غزوه بنی قریظه - در این (۹) خطاب سوم به مومنان است حاصل این است که اطاعت و ادب این نبی صل اللّه وعلیه وسلم را از سببی کنید که به سبب اطاعت او اللّه تعالٰی با شما امداد کرده است و اطاعت منافقان را از سببی مکنید که ایشان در غزوه خندق همراهی شما را ترک کرده بودند در آیات غزوه خندق که به آن غزوه احزاب نیز گفته میشود ذکر میکند در سال چهارم هجرت قریش و غطفان و یهود بنوقریظه همه یکجا عزم حمله را بر مدینه منوره کردند نبی صل اللّه وعلیه وسلم برای نجات دادن مدینه به رأی سلمان فارسی رضی اللّه عنه به همراهی صحابه خندق حفر کردند و در آن اظهار بسیار معجزات نیز شده است - و مسلمانان نیز تقریباً سه هزار لشکر بودند و یک ماه گذشت که جنگ میان ایشان نشد بلکه گاه گاهی انداختن تیرها و سنگها میشد - اخرکار اللّه تعالٰی بر ایشان باد صبا را فرستاد که خیمه های ایشان را برکند و آتش های ایشان را خاموش ساخت و دیگهای ایشان را انداخت و ملائيک نیز فرستاده شد که آنها آوازهای تکبیر را در پهلوی ایشان میکردند و روی ایشان را گردانید بغیر از جنگ کافران فرار کردند و سامان ها از ایشان باقی ماندند -
[۱۰] در این هیبت و سختی آنوقت را ذکر میکند که بنوغطفان از طرف بلند مدینه آمدند یعنی از طرف مشرق و قریش از طرف پائين مدینه یعنی از مغرب آمدند (الظُّنُونَا) گمان های مختلف ، گمان مومنان این بود که اللّه تعالٰی وعده غلبه دین خود را کامل میسازد لیکن برما امتحان میکند و از بی صبری میترسیدند و منافقان گمان میکردند که این رسول حق نیست از سببی که بر او همچون مصیبت کلان آمد و اللّه تعالٰی با او امداد نمیکند -
[۱۱] این نیز اشاره به سخت بودن این حالت است لیکن این چنین سختی برای مومنان مخلصان ابتلاء میباشد عذاب نمی باشد و ابتلاء سبب بلند شدن درجه است - و اثر ابتلاء بر دل و قوت های باطنی میباشد - و اثر زلزال بر اندامهای ظاهری میباشد لیکن در هر دو حالت مومن ثابت قدم میباشد و از دین خود طرف دیگر انتقال نمی کند -