أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ فَإِذَا جَاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشَى عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذَا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدَادٍ أَشِحَّةً عَلَى الْخَيْرِ أُولَئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمَالَهُمْ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا ﴿۱۹﴾ يَحْسَبُونَ الْأَحْزَابَ لَمْ يَذْهَبُوا وَإِنْ يَأْتِ الْأَحْزَابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُمْ بَادُونَ فِي الْأَعْرَابِ يَسْأَلُونَ عَنْ أَنْبَائِكُمْ وَلَوْ كَانُوا فِيكُمْ مَا قَاتَلُوا إِلَّا قَلِيلًا ﴿۲۰﴾ لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا ﴿۲۱﴾

بخیلانند بر شما پس چون بیاید ترس ببینی ایشان را که می بینند بسوی تو دور میخورد چشم های ایشان مانند کسیکه بیهوشی بر او می آید از سبب مرگ پس چون برود ترس تکلیف میدهند شما را به زبانهای تیز حرص کنندگانند بر مال این کسان ایمان نیاورده اند پس نابود گردانید اللّه تعالٰی عمل های ایشان را و است این کار براللّه تعالٰی آسان ﴿۱۹﴾
گمان میکنند ایشان بر گروه های کفار که نرفته اند و اگر بیایند این گروها آرزو میکنند (این منافقان) کاش ایشان اقامت میداشتند در صحرا پرسان میکردند از خبرهای شما و اگر میبودند در میان شما جنگ نمیکردند مگر اندکی ﴿۲۰﴾
هرآئينه برای شما هست در باره رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم نمونه پیروی نیکو برای کسی که عقیده دارد اللّه تعالٰی را (از توحید) و روز آخرت را و یاد میکند اللّه تعالٰی را بسیار ﴿۲۱﴾

[۱۹] در این آیت پنج قبایح دیگر منافقان را ذکر میکند (أَشِحَّةً) جمع شحیح است - به بخل و حرص گفته میشود (فَإِذَا جَاءَ الْخَوْفُ) در این به بزدلی ایشان اشاره است مراد از (الخوف) خبر قتال و حمله کردن دشمنان است (سَلَقُوكُمْ) مراد این است که سخن های تیزی و چالاکی میگویند که ما به همراه شما شریک بودیم ما را در غنیمت حصه دهید (أَشِحَّةً) این به معنی حرص است یعنی حرص کنندگان اند در حاصل کردن مال -
[۲۰] این نیز زجر است و در این سه قبایح ایشانرا ذکر میکند و در این نیز اشاره به بزدلی ایشان است یعنی اگر برای ایشان گفته شود که دشمنان رفتند ایشان از بسیار ترس قبول نمی کنند -
[۲۱] این خطاب چهارم برای مومنان است و تاکید بر پیروی رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است و رد برمنافقان است که ایشان در جهاد شرکت نمیکردند و کسی که شرکت میکرد به اخلاص نمی بود در این رد ایشان است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم به اخلاص در جهاد شرکت میکند پیروی او را کنید در این آیت بر پیروی رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم بسیار تاکیدات است (أُسْوَةٌ) این لفظ خاص است به آن اقتداء که در آن برابری باشد یعنی پیروی تام میکند و در آن علاج دل و تسلیت نیز است (ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا) مراد از ذکر همه عبادات است از سببی که ذکر از همه عبادات عبادت افضل است - و كَثِيرًا ، مراد از آن ذکر است به شرایط شرعی که به طریقه اخلاص و به پیروی سنت و با فهم معنی باشد این نوع ذکر اگر چه اندک باشد لیکن در نزد اللّه تعالٰی بسیار است پس ذکر که به طریقه بدعت باشد مانند به فریاد ذکر کردن و از خود تخصیص کردن وقت و حدآن یا ذکر مفرد (یعنی صرف اللّه تعالٰی) یا معنی آنرا نمی داند این ذکر غیر مقبول است چنانکه بعضی تشریح آنرا در تفسیر روح المعانی در زیر آیت (۴۱) کرده است پس حاصل آیت لِمَنْ كَانَ يَرْجُوا آه ، این است که کسی ایمان بر اللّه تعالٰی و روز آخرت دارد و عمل را برای اللّه تعالٰی میکند او پیروی و اقتداء این رسول را میکند - و به همراه لفظ ذکر از سببی آورد که کسی ذاکر باشد دل او بیدار میباشد از این سبب برای پیروی نبی صل اللّه وعلیه وسلم آماده میباشد و کسی که غافل باشد او در پیروی سست میباشد -