وَمَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ بِالَّتِي تُقَرِّبُكُمْ عِنْدَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُولَئِكَ لَهُمْ جَزَاءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ ﴿۳۷﴾ وَالَّذِينَ يَسْعَوْنَ فِي آيَاتِنَا مُعَاجِزِينَ أُولَئِكَ فِي الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ ﴿۳۸﴾ قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴿۳۹﴾ وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ ﴿۴۰﴾ قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ ﴿۴۱﴾

و نیست اموال شما و نه اولاد شما در حالتی که مقرب گرداند شما را نزد ما به نزدیک گردانیدنی مگرذکسی که ایمان آورده و عمل کرده موافق سنت پس آن کسان ایشانراست جزای دو چند به سبب اعمال ایشان و ایشان در قصرهای بلند اند ایمن اند ﴿۳۷﴾
و کسانی که سعی میکنند در آیات ما مقابله کنان این کسان در عذاب حاضر کرده شدگان اند ﴿۳۸﴾
بگو هرآئينه پروردگار من میکشاید رزق را برای هرکه خواهد از بندگان خود و تنگ میگرداند برای او و هر چه خرچ کنید از چیزی پس عوض آنرا دهد و اللّه تعالٰی بهترین روزی دهندگان است ﴿۳۹﴾
و روزی که جمع کند ایشانرا همه باز گوید به ملائيک آیا این کسان آنهای اند که عبادت شما را میکردند ﴿۴۰﴾
ایشان گویند پاکی تراست تو متصرف مائی این مردم نیستند بلکه ایشان عبادت میکردند جن ها را اکثر ایشان به آنها یقین کنندگان بودند ﴿۴۱﴾

[۳۷] این جواب دوم است یعنی در موجودیت شرک و کفر مال و اولاد کسی سبب نزدیکت به اللّه تعالٰی شده نمی تواند یعنی اگر اموال ایشان زیاده باشند یا اموال را خرچ میکنند و همچنین اولاد ایشان زیاده باشند یا اولاد ایشان برای ایشان دعاها میکنند ولی به کافران با این قرابت و ثواب حاصل نمی گردد (إِلَّا مَنْ آمَنَ) یعنی مگر اموال و اولاد مومن او را به اللّه تعالٰی نزدیکت داده می تواند که اموال را در راه اللّه تعالٰی خرچ کند و اولاد او صالح باشد این برای او سبب قربت و ثواب است -
[۳۸] این تخویف به آن ثروتمندانی است که به ذریعه مال و اولاد مقابله دین اللّه تعالٰی را میکنند -
[۳۹] این جواب سوم است یعنی غربت و ثروتمندی از جانب اللّه تعالٰی در مومنان نیز است پس برای شما دلیل فضیلت شده نمی تواند و این آیت در باره مومنان است از سببی که (مِنْ عِبَادِهِ) را ذکر کرده است و دو جمله بعدی نیز به مومنان تعلق دارد (فَهُوَ يُخْلِفُهُ) یعنی مومن که خرج میکند اللّه تعالٰی عوض آنرا در دنیا و آخرت میدهد چنانچه در حدیث صحیح مسلم آمده است اللّهم اعط منفقا خلفاً -
[۴۰] این تخویف اخروی است رد بر مشرکین بالملائيکه است ( أَهَؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ) پرسان برای توبیخ و ملامت کردن مشرکان است یعنی مشرکان دعوی میکردند که این ملائيک برای ما گفته بودند که عبادت مارا کنید این رد بر ایشان است -
[۴۱] این جواب از جانب ملائيک به زیادتی است که ما ائ اللّه بغیر از تو دیگر متصرف لایق پرستش را نمی دانیم چگونه به ایشان دعوت شرک دهیم (بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ) یعنی جنیات برای ایشان اشکال میساختند و برای ایشان میگفتند که ما ملائيک هستیم و مدد شما را میکنیم (أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ) یعنی ایشان دو نوع اند اول نوع که عبادت جنیات را میکنند به این عقیده که ایشان ملائيک اند و این نوع مردمان اندک اند - و دوم آن نوع که بر جنیات عقیده دارند که ایشان متصرف اند و غیب را میدانند و عبادت آنها را میکنند این نوع بسیار اند -