مَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ ﴿۲۲﴾ إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ ﴿۲۳﴾ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ ﴿۲۴﴾ وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالْكِتَابِ الْمُنِيرِ ﴿۲۵﴾

و برابر نیستند زندگان و نه مردگان هرآئينه اللّه تعالٰی میشنواند هرکرا خواهد و نیستی تو شنواننده کسانی را که در قبرها باشند ﴿۲۲﴾
نیستی تو مگر ترساننده ﴿۲۳﴾
هرآئينه ما فرستادیم ترا به حق مژده دهنده و ترساننده و نیست هیچ امتی مگر گذشته است در آن ترساننده ﴿۲۴﴾
و اگر دروغگو میگویند ترا پس به تحقیق دروغگو گفتند (به پیغمبران) آنهای که پیش از ایشان بودند آمده بودند به ایشان رسولان ایشان به دلایل اشکار و سخن های نصیحت و به کتاب های روشن ﴿۲۵﴾

[۲۲] این مثال چهارم است و موحدین (خشیت کنندگان از اللّه تعالٰی) مانند زندگان اند که همه قوت ها و حواس ایشان کار میکنند (شنیدن، دیدن، دانستن) و مشرکان عنادیان مانند مردگان اند که همه قوت ها و حواس ایشان بی کاره شده اند یعنی مرده نه میشنود و نه میبیند و نه میداند پس چنین مشرک عنادی نیز (بُکْمٌ عُمْیٌ) است (إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ) این مثال پنچم است به همراه تسلیت به رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم و متعلق به انما تنذر است - مطلب و حاصل این مثال این است که آن کافران ضدیان مشابه آن جسم های اند که در قبرها دفن کرده شده اند که در ایشان روح نیست و نه میشنوند و نه میبینند و نه می دانند به حال دنیا چنین این کافران نیز نه میشنوند و نه می دانند تو به ایشان شنوانده نمی توانی بلکه شنیدن در قدرت اللّه تعالٰی است - این آیت نیز دلیل است که مرده سخنهای اهل دنیا را نمی شنوند و نه ایشان را میشناسند - تشریح آن در تفسیر سوره روم ذکر شده است -
فایده: (مَنْ فِي الْقُبُورِ ) درقبر صرف جسم افتیده است او به کلی نمی شنود و آنکه روح است در قبر نیست و حیات و شنیدن که به روح میشود -
[۲۳] این نیز تسلیت است که کار تو انذار است -
[۲۴] این نیز تسلیت است و تفصیل صفت انذار است -
[۲۶،۲۵] این نیز تسلیت است و جواب شرط حذف است یعنی (فاصبر، صبر کن) (بِالْبَيِّنَاتِ) مراد از آن معجزات است یا احکام اشکار که صرف به عقل دانسته میشوند که اینها صحیح اند یعنی دلایل عقلی - (وَبِالزُّبُرِ)کتاب های کوچک یعنی صحیفه ها یا سخن های وعظ و نصیحت (وَبِالْكِتَابِ الْمُنِيرِ) مراد از کتاب بزرگ است مانند تورات و انجیل و نسبت هر سه چیز به همه انبیاء به طریقه مجموعه است یعنی بعضی انبیاء در این یک چیز آورده اند و بعضی انبیاء دو چیز آورده اند و بعضی هر سه را آورده اند مانند موسیٰ علیه السلام -