قِيلَ ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿۷۲﴾ وَسِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاءُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ ﴿۷۳﴾ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَيْثُ نَشَاءُ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿۷۴﴾ وَتَرَى الْمَلَائِكَةَ حَافِّينَ مِنْ حَوْلِ الْعَرْشِ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَقِيلَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۷۵﴾

گفته شود درآئيد به دروازه های جهنم جاوید بودگان در آن پس بد است جای اقامت گاه متکبران ﴿۷۲﴾
و روان شوند (به عزت) آنهای که ترسیدند از پروردگار خود بسوی جنت گروه گروه تاچون بیایند نزد آن و کشوده باشند دروازه های آن و گویند ایشان را نگهبانان آن سلام باد بر شما خوش باشید شما پس داخل شوید (به جنت) جاویدان باشید در آن ﴿۷۳﴾
و گویند ستایش خدا بودن اللّه تعالٰی را است آن ذاتیست که راست گردانید با ما وعده خود را و داد مارا در وراثت زمین جنت را جای میگیریم از جنت هرجاکه بخواهیم پس نیک است مزد نیک عمل کنندگان ﴿۷۴﴾
و ببینی ملائک را گرد آیندگان به دور عرش تسبیح میگویند با ستایش پروردگار خود و فیصله شود میان ایشان به حق و گفته شود صفات خدا بودن اللّه تعالٰی یگانه را است که پروردگار عالمیان است ﴿۷۵﴾

[۷۲] بعد از الزام حجت بر ایشان حکم دخول جهنم است (الْمُتَكَبِّرِينَ) علت عذاب کفر است و علت تذلیل که در این آیت ها ذکر شد او تکبر ایشان است از این سبب این صفت ایشان را ذکر کرد -
[۷۳] این بشارت اخرویه تفصیلیه است (وَسِيقَ) پیش نیز این لفظ بود لیکن آنجا سوق ذلت و اهانت بود اینجا سوق اکرام و عزت است و اکثر مفسرین گفته اند که اینجا سوق سوار کردن اهل جنت مراد است (زُمَرًا) ایشان نیز امت های مختلف اند امت هر رسول جدا جدا است یا مراد از آن صاحبان اعمال مختلف اند یعنی شهدا و علماء و دعوت و تبلیغ کنندگان وغیرهم بر هر که کدام صفت غالب باشد در آن صفت روان کرده شود (وَفُتِحَتْ) (یعنی چون ایشان بیایند خوش کرده شوند به نعمت های بسیار) و خاص به نعمت فتح الابواب و این اشاره به اکرام و عزت آنهاست که پیش از آمدن دروازه ها باز میباشند مانند که درسوره ص (۵۰) گذشته است -
[۷۴] این نیز در بشارت داخل است (الْأَرْضَ) مراد از این زمین جنت است و میراث برایش از سببی گفته میشود که حاصل میشود بغیر از چنین کوششی که مناسب آن باشد -
[۷۵] در این عظمت و هیبت روز قیامت را ذکر میکند (مِنْ حَوْلِ الْعَرْشِ) در حرف مِنْ اشاره است که ملائک به همه عرش احاطه کرده نمی توانند از سبب عظمت بسیار عرش -