فَمَنْ أَظْلَمُ ۱۱۵۵ حٰمٓ السجدة
قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ ﴿۶﴾ الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ ﴿۷﴾ إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ ﴿۸﴾ قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَنْدَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ ﴿۹﴾
بگو جز این نیست که من بشرم مانند شما وحی کرده میشود بسوی من که جز این نیست قابل پرستش شما ذات یگانه است پس راست متوجه شوید بسوی او و آمرزش بخواهید از او و هلاکت است مشرکان را ﴿۶﴾
آنهای که نمی دهند زکوٰة و ایشانند از آخرت منکران ﴿۷﴾
به تحقیق آنهای که ایمان آوردند و عمل کردند برابر به سنت ایشانراست ثواب بی انتها ﴿۸﴾
بگو آیا شما کفر میکنید به آن ذاتی که آفرید زمین را در مقدار دو روز و میسازید برای او شریکان را این ذات پروردگار عالمیان است ﴿۹﴾
[۶] این جواب این شبهه است - حاصل جواب این است که بر سخنهای من آنوقت عقول و گوشهای شما کار نمی داد و همچنین من برای شما آنوقت اشکار نمی شدم که من ملک یا جن میبودم پس من که مانند شما بشر هستم و بشر سخن یکدیگر را میشنوند و یکدیگر را می بینند و سخنان یکدیگر را میدانند (يُوحَى إِلَيَّ) یعنی فرق ما و شما صرف در وحی و عدم وحی است در تقاضای بشریت نیست (أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ) این خلاصه همه وحی است یعنی این که چنین مسئله است که به همراه عقل و نقل ثابت است و خبر مختصر است پس چرا به آن نمی فهمید -
[۷] این اوصاف قبیحه مشرکان را ذکر میکند بعد از وصف شرک (الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ) یعنی چنین عمل نمی کنند که نفس و مال ایشان به آن پاک گردد پس اینجا زکوٰة به معنی عام آن است مانند که از ابن عباس رضی اللّه عنهما نقل است و این وصف را از سببی با ذکر خاص کرد که مشرکان به نام غیراللّه نذرها میدهند و به مجاوران میدهند و در گناهان خرچ میکنند لیکن به نام اللّه تعالٰی بر مسکینان خرچ نمی کنند - و در این آیت اشاره است که برای کافران علاوه از کفر بر گناهان دیگر نیز عذاب میدهد - ندادن زکوٰة یکی به طریقه انکار است این کفر است دوم به طریقه ترک العمل است یعنی انکار از فرضیة آن نمی کند لیکن نمیدهد با این کفر نمی آید لیکن عمل کافران است و به آنها مشابهت است -
[۸] این بشارت و ترغیب به عمل صالح است (غَيْرُ مَمْنُونٍ) پایان شدنی نیست یعنی همیشه است و این اجر جنت است -
[۹] بعد از جواب سوال و ترغیب توحید اثبات آن با چهار دلایل عقلی است این دلیل اول است که در این آفریدن زمین را ذکر کرده است در مقدار دو روز که روز یکشنبه و دوشنبه بود یعنی آنوقت چنین مقداری بود یا نوبت بود که حالا از آن به دو روز تعبیر شده میتواند -