ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ ﴿۲۳﴾ أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَإِنْ يَشَإِ اللَّهُ يَخْتِمْ عَلَى قَلْبِكَ وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿۲۴﴾ وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿۲۵﴾

این آن چیز است که مژده میدهد اللّه تعالٰی به آن بندگان خود را که ایمان آوردند و عمل کردند موافق سنت بگو نمیخواهم از شما بر این هیچ مزدی مگر که محبت کنید در نزدیکت اللّه تعالٰی و هرکه کند نیکی می افزائیم برای او در آن نیکوئی به تحقیق اللّه تعالٰی آمرزگار قبول کننده اعمال است ﴿۲۳﴾
آیا میگویند که بسته است بر اللّه تعالٰی دروغ را پس اگر خواهد اللّه تعالٰی (اگر دروغ می بست) مهر نهد بر دل تو و نابود میسازد اللّه تعالٰی باطل را و اشکار میکند حق را به کلمات خود هرآئینه اللّه تعالٰی داناست به سخنانی که در سینه هاست ﴿۲۴﴾
و اوست اللّه تعالٰی آن ذاتیکه که قبول میکند توبه را از بندگان خود و در میگذرد از بدی ها و میداند آنچه میکنید ﴿۲۵﴾

[۲۳] در اول آیت تاکید بر بشارت گذشته است ، و تاکید به پنج طریقه است (قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا) چون در بشارت دادن مردمان عادتاً عوض میخواهند و آن مخالف اخلاص است پس گفته شد که پیغمبر صل اللّه وعلیه وسلم بر آن هیچ عوض نمی خواهد نه سوال حقیقتاً و نه سوال حکماً یعنی طمع نمی کند (إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى) یعنی از این سبب هیچ نوع اجر نمی خواهم و اگر باالفرض مودة فی القربی اجر باشد پس آنرا نمی خواهم لیکن او اجر نیست از سببی که اجر دنیوی به آنچه گفته میشود که به آن ترقی دنیوی به اجیر حاصل میگردد و به همراه مودة فی القربی به پیغمبر نفع نمیرسد و نه به آن ترقی دنیوی حاصل میگردد -
فایده: در المودة فی القربی سه قول مفسرین است قول اول از مجاهد وحسن بصری است و قول مجاهد را قرطبی به سند مرفوع نقل کرده است آن است که میخواهم از شما این سخن را که با اللّه تعالٰی مودت کنید و با او تقرب حاصل کنید با طاعت، پس قربی به معنی تقرب الی اللّه است و این را طرف مودت گردانیده است برای تاکید و مبالغه، قول دوم از شعبی و ابن عباس رضی اللّه عنهما نقل است که قربی به معنی قرابت نسبی رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است که به همه خاندان های قریش قرابت او بود پس معنی این است، که من از شما هیچ اجر نمیخواهم لیکن میخواهم که مراعات کنید قرابت و خویشاوندی مرا، قول سوم از کلبی و سدی نقل است که مراد از قربی ذوی القرابت نبی صل اللّه وعلیه وسلم اند که آنها اهل بیت آن اند یعنی من از شما هیچ نمی خواهم لیکن این را میخواهم که با اهل بیت من مودت و محبت کنید به ایشان اذیت مدهید، و آنها ازواج مطهرات و آل اند - پس احترام و محبت آل رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم و به همسران ایشان بر امت لازم است لیکن بغیر از افراط و تفریط -
[۲۴] این زجر به انکار رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است یعنی کسی که مودة فی القربی نمیکند بلکه برعکس به آن نسبت افتراء میکنند (فَإِنْ يَشَإِ اللَّهُ يَخْتِمْ عَلَى قَلْبِكَ) معنی آن نزد قتاده این است ، اگر بخواهد اللّه تعالٰی آنوقت (که در دل تو اراده افتراء بیاید) بر دل تو مهر می نهد ، باز بر هیچ چیز نمی فهمی - و به نزد مجاهد معنی یختم یربط و یصبر است و ان به معنی اذا است یعنی اللّه تعالٰی در دل تو در وقت انکار آنها ربط و صبر پیدا میکند مراد از (الْبَاطِلَ) شبهات منکرین است که یک شبهه از آن به نسبت افتراء کردن به پیغمبر صل اللّه وعلیه وسلم است -
[۲۵] ترغیب به توبه کردن است از انکار نبی صل اللّه وعلیه وسلم -