وَلَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَاكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيمَاهُمْ وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمَالَكُمْ ﴿۳۰﴾ وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ ﴿۳۱﴾ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَسَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ ﴿۳۲﴾

و اگر بخواهیم نشان دهیم به تو ایشان را پس البته خواهی شناخت ایشان را به علامات ایشان و البته حالا میشناسی ایشان را در سخنان چست ایشان و اللّه تعالٰی میداند عمل های شما را ﴿۳۰﴾
و ضرور می ازمائیم شما را تا آنکه جدا گردانیم جهاد کنندگان را از شما و صبر کنندگان و اشکار میسازیم (حقیقت) خبرهای شما را ﴿۳۱﴾
هرآئينه آنهای که کفر کردند و باز میدارند مردم را از راه اللّه تعالٰی و مخالفت میکنند با رسول بعد از آنکه اشکار شد برای ایشان هدایت هرگز زیان رسانیده نمی توانند به اللّه تعالٰی هیچ نوع و ضرور ضایع کند عمل های ایشان را ﴿۳۲﴾

[۳۰] چون بعضی علامات و صفات منافقین ذکر شد و همه را بیان کرد از این سبب در این آیت ذکر میکند (لَأَرَيْنَاكَهُمْ) مراد از این نشان دادن همه علامات است (وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ) این ذکر یک علامت خاصه است یعنی در وقت لحن القول ضرور میشناسی - سوال: این جمله دلالت میکند که نبی صل اللّه وعلیه وسلم همه منافقان را میشناخت و از آیت (۱۰۱) سوره توبه صراحتاً اشکار میگردد که او همه را نمی شناخت؟ جواب: جواب آنرا ابن کثیر در سوره توبه نوشته است حاصل آن است که این از باب توسم است (یعنی شناختن به علامات) و از این لازم نمی گردد که همه منافقان را به تعین و به تفسیر بدانی حاصل جواب این است که به لحن القول شناخته میشوند لیکن هر منافق در هر وقت لحن القول نمی کرد از این سبب بر همه علم حاصل نشد - سوال: در حدیث مسند احمد است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم در روز جمعه به یک یک منافق آواز داد و از مسجد بیرون راند و نام سی وشش کسان را گرفت پس معلوم شد که همه منافقان را شناخت؟ جواب: از این معلوم شد که نبی صل اللّه وعلیه وسلم بعضی منافقان را شناخته بود همه را نشناخته بود (وَاللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمَالَكُمْ ) یعنی بر همه اعمال ظاهری و باطنی شما صرف اللّه تعالٰی علم دارد این دلیل است که پیغمبر نیز بر همه اعمال مخلوق علم ندارد -
[۳۱] در آیت پیش برای معرفت منافقین یک علامت را ذکر کرده بود در این برای معرفت و تمیز آن طریقه دیگر را ذکر میکند که آن ابتلاء به مصیبت ها است یا به عبادات یا به فرض کردن جهاد و ابتلاء اللّه تعالٰی برای اشکار کردن حقیقت میباشد از این سبب حَتَّى نَعْلَمَ، را آورد مراد از علم علم اظهار و تمیز است (وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ) اخبار به معنی حالات باطنی است که اخلاص و نفاق وغیره است یعنی جهاد و صبر اعمال ظاهری اند و اخلاص ، نفاق اعمال باطنی اند این همه به ابتلاءات اشکار میگردد -
[۳۲] در این آیت زجر به همه منافقان و کافران است و پنج حالات ایشان را ذکر میکند (وَشَاقُّوا الرَّسُولَ) یعنی مخالفت رسول و سنت رسول را به ضد و عناد میکنند به این طریقه که راه خود را از راه نبی به جانب دیگری میگردانند (وَسَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ) مراد از این آن کیدها و مکرها است که در دشمنی رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم ایشان میکنند -