فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَنِعْمَةً وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۸﴾ وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾

به فضل از جانب اللّه تعالٰی و از سبب نعمت و اللّه تعالٰی داناتر باحکمت است ﴿۸﴾
و اگر دو گروه از مومنان با هم جنگ کنند پس اصلاح کنید میان ایشان پس اگر تعدی کند یک گروه بر دیگری پس جنگ کنید با آن گروه که تعدی کرده تا رجوع کند به حکم اللّه تعالٰی پس اگر رجوع کرد پس اصلاح کنید میان ایشان به انصاف و انصاف کنید هرآئينه اللّه تعالٰی دوست میدارد انصاف کنندگان را ﴿۹﴾

[۸] در این اشاره است که این اوصاف گذشته احسان از جانب اللّه تعالٰی است -
[۹] در این ادب چهارم را ذکر میکند یعنی وقتیکه خبر فاسق بغیر تحقیق پذیرفته شود و به سبب آن میان مومنان اختلاف و دشمنی و قتل و قتال بوجود آید پس بر مومنان دیگر فرض است که در میان آن کوشش مصالحت کنند و جانب یکی را نکنند تا به اتحاد و اتفاق مومنان نقصان نرسد (فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا) یعنی به نصیحت کردن و خواندن به فیصله قرآن و سنت، و مانند این در سوره نساء (۱۳۵) و (۱۳۸) نیز ذکر شده است (فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا ) مراد از بغی این است که یک طایفه به فیصله قرآن و سنت گردن ننهد بلکه اراده فساد کردن کند (حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ) مراد از آن کتاب اللّه و سنت رسول اللّهگ صل اللّه وعلیه وسلم است (بِالْعَدْلِ) این تاکید را از سببی ذکر کرده است که قتال آنها سبب کینه و حسد نگردد از سبب آن عدل شده نمی تواند - قرطبی گفته است که اینجا در عدل این سخن داخل است که از سبب تاویل این باغیان آن مال ها و نفس ها که تلف (هلاک) کرده باشند مطالبه از آن شده نمی تواند (وَأَقْسِطُوا) معنی اینکه زایل کنید ظلم را با کردن عدل -
تنبیه: بعد از حکم عدل امر به اقساط از سببی است که مراد از آن حصه و حق دادن است دراین حالات اکثر به حقوق انسانها نقصان میرسد ازاین سبب حکم اقسطوا مستقل ذکر شد - تنبیه: بعد از حکم عدل امر به اقساط از سببی است که مراد از آن حصه و حق دادن است در این حالات اکثر به حقوق انسانها نقصان میرسد از این سبب حکم اقسطوا مستقل ذکر شد -