حم ۱۲۷۰ ق

وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَمَا مَسَّنَا مِنْ لُغُوبٍ ﴿۳۸﴾ فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ ﴿۳۹﴾ وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ ﴿۴۰﴾

و هرآئينه آفریدیم ما آسمانها و زمین را و آنچه درمیان آنهاست در شش روز و نرسید بما هیچ ماندگی ﴿۳۸﴾
پس صبر کن برآن سخنان که میگویند و تسبیح گو باستایش پروردگار خود پیش از برآمدن آفتاب و پیش از غروب آفتاب ﴿۳۹﴾
و از شب تسبیح بگو او را و بعد از سجده کردن ﴿۴۰﴾

[۳۸] این دلیل عقلی برای اثبات قیامت است (ربط) یعنی اول از قرآن ذکری و نصیحت گرفتن است و پس از آن از دلایل عقلی آسمانها و زمین استدلال کردن است (وَمَا مَسَّنَا مِنْ لُغُوبٍ) در این رد به منکرین بعث بعدالموت است یعنی این وهم را کسی نکند که اللّه تعالٰی به آفریدن اولی مانده شده باشد پس آفریدن دوم را نمی تواند و همچنین رد بر قول یهود است که اللّه تعالٰی از روز یکشنبه تا روز جمعه مشغول آفریدن بود پس در روز شنبه استراحت و آرام کرد -
[۴۰،۳۹] از این تا اخیر پنج آوامر را برای تشجیع دعوت کننده ذکر میکند در این دو آیت سه آوامر است - در این ترتیب اشاره است که به ذمه داعی دعوت کردن است و وقتیکه در دعوت مانع پیدا شود باز صبر کردن و در پرستش اللّه تعالٰی مشغول شدن است و صبر و تسبیح و حمد ذریعه برای آسانی دعوت کردن است (عَلَى مَا يَقُولُونَ) این عام است به قول یهود نیز شامل است آنکه پیش ذکر شد و به قول منکرین بعث بعدالموت نیز که در ابتدا سوره ذکر شده است و همچنین بر نبی صل اللّه وعلیه وسلم طعن کردن و به او دشنام دادن به همه اینها شامل است (قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ) اشاره به وقت فجر و وقت عصر است این هر دو را پیش ذکر کرد از سبب فضیلت و اهمیت بسیار این هر دو چنانچه در بسیار احادیث صحیحه فضیلت این هر دو ذکر است و این اوقات اجتماع ملائک شب و روز است - و در آیت دوم امر به تسبیح در دو اوقات ذکر شده است - اللیل و ادبارالسجود ، از اکثر صحابه و تابعین روایت است که مراد از این دو رکعت سنت بعد از فرض شام است و ابن کثیر در این روایت مرفوع را نیز نقل کرده است و قول دوم این است که بعد از خواندن هر نماز فرض سبحان اللّه و الحمد اللّه و اللّه اکبر خواندن است -

<< صفحه بعد صفحه قبل >>