حم ۱۲۷۴ الذَّارِيَاتِ

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ﴿۱۵﴾ آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ ﴿۱۶﴾ كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ ﴿۱۷﴾ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ ﴿۱۸﴾ وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ﴿۱۹﴾ وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِلْمُوقِنِينَ ﴿۲۰﴾

به تحقیق متقیان در جنت ها و چشمه ها میباشند ﴿۱۵﴾
گیرندگان آن نعمت های که داده ایشانرا پروردگار ایشان هرآئينه ایشان بودند پیش از این نیکوکاران ﴿۱۶﴾
بودند بسیار کم از شب خواب میکردند ﴿۱۷﴾
و در هنگام سحر ایشان طلب آمرزش میکردند ﴿۱۸﴾
و در مالهای ایشان حصه بود برای سوال کننده و سوال نکننده (محروم) ﴿۱۹﴾
و در زمین بسیار دلایل است یقین کنندگان را ﴿۲۰﴾

[۱۶،۱۵] این بشارت بعد از تخویف و زجر است در بشارت سه چیز و پنج صفات متقیان را ذکر میکند (آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ) این بشارت اجمالی است به همه آن نعمت های جنت شامل است که از شمار بیرون است آخِذِينَ، مراد از این قبول کننده به رضا و کم کم قبض کننده زیرا انتها آن نعمت ها نیست (مُحْسِنِينَ) مراد از این احسان در معامله خالق و مخلوق هر دو است احسان اول اخلاص در بندگی است مانند که در حدیث جبرئيل ذکر است و اخلاص توحید قلبی، عملی و قولی به همه شامل است دوم احسان عبادت به طریقه نیکو ادا کردن یعنی موافق به سنت سوم احسان به مخلوق معامله خوب و اخلاق خوب کردن و به آنها دعوت دین حق را دادن - این صفت جامع متقیان است - بعد از این بعضی جزئیات را ذکر میکند -
[۱۹،۱۸،۱۷] در سه آیت احسان بعضی افراد را ذکر میکند از این سبب به طریقه عطف ذکر نکرده است (كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ) مراد این است "که در حصه کم شب خواب میشدند و در اکثر حصه شب تهجد میخواندند" و این صفت بسیار اعلی است اگر چه دراین صفت برای امت عامل دشواری است (وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ) در این اشاره است که تهجد را تا صبح رسانده است و همچنین این اشاره است که ایشان بر این قیام اللیل خود غرور نکرده اند بلکه اقرار قصور و کوتاهی خود را کرده اند (يَسْتَغْفِرُونَ) در این اشاره است که انسان بهر اندازه که بندگی اللّه تعالٰی را میکند لیکن حق کامل بندگی را ادا کرده نمی تواند از این سبب در اختتام عبادت عام گفتن استغفار سنت است مانند که بعد از هر نماز فرض سه بار استغفار گفتن و در اختتام مجلس برای کفاره مجلس استغفار گفتن - (وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ) صفات پیش احسان در حق اللّه تعالٰی ذکر بود و این صفت احسان است در حق مخلوق و حَقٌّ عام است که فرض یا واجب از جانب اللّه تعال باشد یا این انسان بر خود لازم کرده باشد زکوة و صدقات واجبه و احسان به خویشاوندان خود و به وغیره شامل است (لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ) سائل آن است که حاجت خود را به مردم اشکار میکند و از سبب ضرورت سوال میکند و محروم آن است که حاجت خود را به مخلوق اشکار نمی کند و کسی حال او را نیز نیمداند تا برایش صدقه دهد -
[۲۱،۲۰] حالا بعد از ذکر فریقین در باره بعث بعدالموت دلایل برای اثبات بعث بعدالموت ذکر میکند که دعوی سوره است و همچنین در این اشاره است که صفات متقین پیش ذکر شد وقتی حاصل میگردد وقتیکه انسان در دنیا و در نفس خود تفکر کند (آيَاتٌ) کوها، دریاها، درخت ها، بوته ها، سنگها، خشکی و بارانها این همه دلایل بر بعث بعدالموت است به همراه توحید (وَفِي أَنْفُسِكُمْ) مراد این است که از ابتداء خلق انسان الی انتهاء و در همه اعضاء باطنی و ظاهری و در ساخت آن بسیار دلایل بر اثبات بعث بعدالموت و توحید است -

<< صفحه بعد صفحه قبل >>