وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ ﴿۹۰﴾ فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ ﴿۹۱﴾ وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنَ الْمُكَذِّبِينَ الضَّالِّينَ ﴿۹۲﴾ فَنُزُلٌ مِنْ حَمِيمٍ ﴿۹۳﴾ وَتَصْلِيَةُ جَحِيمٍ ﴿۹۴﴾ إِنَّ هَذَا لَهُوَ حَقُّ الْيَقِينِ ﴿۹۵﴾ فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ ﴿۹۶﴾

و اگر باشد او از اشخاص دست راست ﴿۹۰﴾
پس (گفته میشود) سلام بر تو باد تو از اشخاص دست راست هستی ﴿۹۱﴾
و اگر باشد از مکذبین گمراهان ﴿۹۲﴾
پس او راست مهمانی از آب جوشان ﴿۹۳﴾
و سوختن در جهنم است ﴿۹۴﴾
به تحقیق این سخنهای یقینی کامل است ﴿۹۵﴾
پس به پاکی یاد کن نام پروردگار خود را که دارای شان بزرگ است ﴿۹۶﴾

[۹۱،۹۰] اینها نوع دوم مومنان یعنی مومنان عام اند (فَسَلَامٌ لَكَ) یعنی ملائک برای ایشان سلام از جانب خود یا از جانب اللّه تعالٰی پیش میکنند - و برای ایشان میگویند که اَنْتَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ ، یا معنی اینکه بر تو سلام از طرف اصحاب الیمین است که تو با ایشان در برزخ و باز در جنت رفیق میشوی - و امام بخاری معنی ذکر کرده است که سَلَّم (قبول شده) است برای تو که از اصحاب الیمین هستی -
[۹۴،۹۳،۹۲] در این نوع سوم را ذکر میکند که پیش برای آنها اصحاب المشئمه و اصحاب الشمال گفته بود -
[۹۵] این تائید ماقبل است و تنبیه خاص است -
فائده: قاسمی از اکلیل نقل کرده است که این آیات ها دلالت میکند که ارواح از جسم ها جدا شود پس یا در خوشحالی هستند و یا در عذاب هستند و ارواح مومنان در جنت میباشند و ارواح کافران در جهنم میباشند -
[۹۶] مانند این در (۷۴) نیز گذشت وجه تکرار این است اولاً بعد از دلایل عقلی این امر بود یعنی عقل به تسبیح اللّه تعالٰی دلالت میکند و ثانیاُ بعد از صدق قرآن و پس از بیان کردن حالات سه گروه متعلق به قرآن یعنی قرآن نیز دلیل است بر تسبیح اللّه تعالٰی - در حدیث ابوداود آمده است که این آیت نازل شد رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم فرمود که بر این در رکوع عمل کنید - یعنی در رکوع سبحان ربی العظیم بگوئید -