بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ ﴿۱﴾

به تحقیق شنید اللّه تعالٰی سخن آن زن را که بحث میکرد با تو در باره شوهر خود و گله میکرد به اللّه تعالٰی (از شوهر خود) و اللّه تعالٰی می شنید گفتگو شما را به تحقیق اللّه تعالٰی هر چه میشنود هر چه میبیند ﴿۱﴾

سوره اَلْمُجَادَلَة

(به زیر دال و به زبر دال هر دو)

برای آن سوره الظهار و سوره قدسمع نیز گفته میشود -

ربط: این سوره با سوره پیش از چند طریقه است وجه اول اینکه در سوره پیش ترغیب به انفاق و جهاد کردن برای اصلاح عالم بود در این سوره زجر است بر فساد کنندگان - طریقه دوم در آن سوره رد بود بر بدعت کتابیان در این سوره رد است بر بدعت عوام جاهلیت که آن تحریم زن است به سبب ظهار -
دعویٰ این سوره: زجر و منع از طریقه های فساد است که شش آنها را ذکر کرده است (۱) تحریم با ظهار (۲) محادّه با اللّه تعالٰی و رسول (۳) نجوٰی با گناه و عدوان (۴) تحیه کردن به طریقه غیر شرعی (۵) قسم کردن به دروغ (۶) صد عن سبیل اللّه و ماخذ دعوی در (۵) و (۲۰) است و در این سوره رد بر شرک فی العلم است و یازده اسماء حسنیٰ را ذکر کرده است -
خلاصه سوره: این سوره تقسم به دو باب است باب اول الی (۱۴) است - در این سبب رد را بر تحریم ظهار ذکر میکند باز رد بر تحریم بالظهار و کفاره آن را ذکر میکند باز رد بر محادّه کنندگان به همراه تخویف است - باز ذکر کرده عموم علم اللّه تعالٰی را برای تخویف نجویٰ کنندگان و بر نجویٰ غیر شرعی رد میکند که همه اسباب فساد است باز سه قوانین را برای اصلاح اهل ایمان ذکر میکند که متعلق به نجویٰ اند قانون اول فرق کردن در مقصد نجویٰ دوم ادب مجلس نجویٰ به اکرام کردن رفیقان سوم شرط نجویٰ به همراه تصدق مالی برای اخلاص و در آن تخفیف -

تفسیر

[۱] (قَدْ سَمِعَ) سمع صفت اللّه تعالٰی به معنی ظاهری است و تشبیه و تمثیل و تکییف و به تاول هیچ حاجتی ندارد - و اینجا سمع مستلزم قبولیت مراد است مانند سمع اللّه لمن حمده (قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا) نام این زن خولة بنت ثعلبه است و خولة بنت مالک بنت ثعلبة نیز برایش گفته میشود - و نام شوهر آن اَوسْ بنت صامت رضی اللّه عنه بود و جدال آن با سوال و جواب نبی صل اللّه وعلیه وسلم بود که او گفت شوهر من با من ظهار کرده است رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم جواب داد که در باره آن برای من هیچ وحی نیامده است باز او گفت که در باره هر چیز برای تو وحی میشود در باره این چرا به تو وحی نشده است او گفت سخن همین است که من برای تو گفتم - (وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ) مراد از اشتکاء اظهار کردن غم خود است مجادله کردن مراد نیست -