قَدْ سَمِعَ اللَّهُ ۱۳۶۰ اَلْمُمْتَحِنَة
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُمْ مِنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَنْ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِنْ كُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِي تُسِرُّونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ ﴿۱﴾
ائ اهل ایمان! مگیرید دشمن مرا و دشمن خود را دوستان که میاندازید شما برای ایشان سخنان از دوستی و حال اینکه ایشان کفر کرده اند به آنچه آمده است به شما از حق بیرون میکنند رسول صل اللّه وعلیه وسلم را و شما را برای آنکه ایمان آوردید به اللّه تعالٰی که پروردگار شماست اگر شما برآمده اید (از وطن) برای جهاد در راه من و به طلب رضامندی من پنهان میفرستید بسوی ایشان دوستی و من خوب میدانم آنچه را شما پنهان میکنید و آنچه را شما اشکار می نمائید و هر که بکند این کار را (در وقت آینده) از شما به تحقیق گمراه شد از راه راست ﴿۱﴾
زبر و زیر حا هردو ثابت است و نامهای دیگر آن سوره المودّة و سوره المَرءة و سوره الامتحان است -
ربط: این سوره با سوره پیش از چندین وجوه است وجه اول اینکه در آن سوره تخویف دنیوی برای مشاقین بود و در این سوره امر به مومنان به برائت از آنها است - وجه دوم این است که در آن سوره اقسام مومنان را ذکر کرد در این سوره اقسام کافران را ذکر میکند -
دعویٰ این سوره: نهی از دوستی کافران است در (۱۴،۱) - و یازده اسماء حسنی ذکر است برای معرفة الهیه -
خلاصه سوره:
این سوره تقسیم به دو باب است باب اول الی (۷) است در این منع مومنان از دوستی با کافران است به ذکر کردن هفت علت در (۲،۱) و جواب عذر است در (۳) و ترغیب است در برائت کردن ، و اقتداء ابراهیم علیه السلام و به پیروان او به برائت کردن و در دعا خواستن -
[۱] در این منع مومنان از دوستی با کافران است و برای آن چهار سبب دشمنی آنها را با مومنان ذکر میکند و سه صفات مومنان را ذکر کرده است ایمان و جهاد و طلب رضای اللّه تعالٰی و این صفات منع کننده دوستی با کافران است (أَوْلِيَاءَ) سه مرتبه ولایت است مرتبه اول همراهی کردن با کافران در عفیده و در کار کفر و شرک اینکه کفر است - مرتبه دوم با ایشان در کار کفر امداد مالی یا جسمی کردن اگرچه در کار کفر و شرک با آن شرکت نمی کند این نیز گناه کبیره است مرتبه سوم توقیر و عزت ایشان را کردن از ایشان کلان ساختن و برای اکرام آنها ایستاده شدن وغیره این نیز گناه است و این مرتبه ها در این نفی داخل است -
(تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ) قرطبی گفته است که مراد از مَوَدَّت تعلق ظاهری است از سببی که دل حاطب بن ابی بلتعه رضی اللّه عنه (که این آیت در باره او نازل شده است) از دوستی ایشان پاک بود به دلیل قول رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم 'امّاصاحبکم فقد صدق' (وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ) صیغه مستقبل را از سببی آورد که این کار را کسی در زمانه پیش کرده (مانند که حاطب رضی اللّه عنه بن بلتعه کرده بود) او گمراه و گناهگار نیست - قرطبی گفته است که این همه عطاب است مانند که یک دوست به دوست دیگر میکند پس دلالت میکند بر فضیلت و شرافت حاطب رضی اللِّه عنه -