لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَمَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۶﴾ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِينَ عَادَيْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً وَاللَّهُ قَدِيرٌ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۷﴾ لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۸﴾

به تحقیق است شما را در ایشان اقتدای نیک کسی را که امید دارد ملاقات اللّه تعالٰی را و روز آخرت را و هر که روی بگرداند پس به تحقیق اللّه تعالٰی او بی نیاز ستوده شده است ﴿۶﴾
امید است که اللّه تعالٰی بیاورد در میان شما و میان آنهای که شما به ایشان دشمنی میکنید از آنها دوستی و اللّه تعالٰی دارای قدرت است و اللّه تعالٰی آمرزگار رحم کننده است ﴿۷﴾
منع نمیکند اللّه تعالٰی شما را از آنانکه جنگ نکرده باشما در دین اسلام ونکشیده اند شما را از خانه های تان که نیکوئي کنید با ایشان و میدهید حق ایشان را با انصاف به آنها بیشک اللّه تعالٰی دوست میدارد انصاف کنندگان را ﴿۸﴾

[۶] این را دوباره ذکر کرد یک سبب تکرار این است که در این قید گماشت برای لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ، که این اقتداء به عقیده صحیح و نیت در کار است در آنوقت نفع میدهد - وجه دوم این است که پیش حکم اقتداء فقط به برائت عن المشرکین بود و در این ترغیب به اقتداء به تمام ملت ابراهیمیه است که توحید کامل است (وَمَنْ يَتَوَلَّ) یعنی هرکه اعراض کرد از اقتداء ابراهیم علیه السلام یعنی برائت از مشرکان نمی کند و به آنها عداوت را اشکار نمی کند او برای خود ضرر رساند از سببی که اللّه تعالٰی که ذات غنی است -
[۷] از این آیت الی اخیر باب دوم سوره است - در این اول تسلیت به دور کردن دشمنی است باز تقسیم کافران به دو نوع است به نوع اول تعلق دنیوی جائز است و به نوع دوم مطلق تعلق داشتن منع است - باز دو قانون برای دخول زنان در اسلام است قانون اولی خاص برای وقت مصالحت است و دوم عام است و در آیت اخیر دعوی سوره را ذکر میکند - در این (۷) تسلیت به مومنان است بعد از امر کردن به برائت از کافران (که دشمنان دین اند) اشاره است که برائت کردن که به حکم اللّه تعالٰی باشد و برای اللّه تعالٰی باشد نتیجه خوب میدهد (عَسَى) این لفظ اگر چه برای امید است لیکن اللّه تعالٰی از داشتن امید پاک است از این سبب این به معنی تحقیق است -
[۸] در این آن نوع کافران و مشرکان را ذکر میکند که آنها بر مومنان هیچ ظلم نکرده اند پس با ایشان تعلقات دنیوی به بِّر و دادن قسط جائز است اگرچه موالات با ایشان منع است و این حکم حالا نیز جاری است (أَنْ تَبَرُّوهُمْ) مراد از بِرّ دنیوی و انسانی حسن سلوک کردن و اگر با آن قرابت نسب باشد نگهداشتن صله رحمی مراد است مانند در حدیث اسماء بنت ابی بکر رضی اللّه عنها آمده است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم برای او اجازت داده بود که به مادر صله رحمی کن وقتیکه مادرش مشرک بود (وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ) مراد از اقتساط دادن چیزی از حصه مال بطور احسان یا به صله رحمی است عدل کردن مراد نیست زیرا عدل بر مومن به همراه هر کافر واجب است و در برّ و اقساط به آنها دعوت توحید و سنت به لهجه نرم نیز داخل است -