وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ ﴿۵﴾ وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۶﴾ إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَهِيَ تَفُورُ ﴿۷﴾ تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ ﴿۸﴾

و به تحقیق زینت دادیم آسمان نزدیک را به چراغها و گردانیدیم آنهارا ما زنندهٔ برای شیطان ها و آماده کرده ایم برای آنها عذاب آتش روشن شده ﴿۵﴾
و آنهای که کفر کرده اند بر پروردگار خود عذاب جهنم است و بد جای رفتن است ﴿۶﴾
وقتیکه انداخته شوند ایشان در آن میشنوند آنرا آوازی و آن جوش میزند ﴿۷﴾
نزدیک است که بترقد از سبب خشم وقتیکه انداخته شود در آن یک گروه سوال کنند از ایشان نگهبانان آن (از حهنم) آیا نیامده بود نزد شما ترسانندهٔ ﴿۸﴾

[۵] این دلیل عقلی دیگر است مشتمل بر برکات سماویه دیگر است که آن تزئین (زینت) آسمان است و رجم شیاطین است برای حفاظت آسمان و حفاظت وحی از تلبیس کاهنان - اینها برکات دنیوی و دینی و ظاهری و باطنی است (السَّمَاءَ الدُّنْيَا) تفصیل آن در اول سوره صافات گذشته است و از ظاهر معلوم میگردد که ستاره در دیگر آسمانها نیست صرف در آسمان اول است (بِمَصَابِيحَ) ستاره ها (سیارات) در زیر آسمان اند در فلک (مدار) خود و ستاره های ثوابت در آسمان اند - قول سوم این است همه پائین از آسمان اند (وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ) مراد آن شیاطین از جنات اند که برای کاهنان خبرهای ملائک را می آورند و دروغ با آن مخلوط میکنند چنانچه در حدیث آمده است - (سوال) چون این ستاره ها زده شود زنینت ویران میگردد؟ (جواب) از ستاره یک شعله جدا کرده میشود که به او شهاب گفته میشود و به آن زده میشود و ستاره بر جای خود کامل باقی مانده میباشد (وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ ) این عذاب اخروی است سعیر به معنی مسعورة است تیز روشن شده -
[۷،۶] از أَعْتَدْنَا الی (۱۱) هشت هیبت آخرت را ذکر میکند (وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ) مراد آن مردمان اند که در دادن برکات شرک میکنند یعنی برکات دهنده بجز اللّه تعالٰی را میپندارند (إِذَا أُلْقُوا فِيهَا) انداختن در جهنم چنان میباشد مانند که چوب (هیزم) از دور به آتش انداخته میشود (سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا) در سوره هود (۱۰۶) گذشته است که برای جهنمیان زفیر و شهیق میباشد و اینجا مراد این است که برای جهنم شهیق میباشد پس این هر دو حالت میباشد سر و صدای جهنم نیز و سر و صدای اهل جهنم نیز میباشد (وَهِيَ تَفُورُ) مانند که در دیگ چیزی پخته میشود دیگ از سبب گرم شدن بسیار جوش میخورد -
[۸] این کنایه از خشم بسیار است و این همه صفات جهنم به حقیقت حمل است اللّه تعالٰی قادر است که در آتش این صفات را پیدا کند (كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ) این حال جهنم را بعد از حال اهل جهنم ذکر میکند و اشاره میکند که هیچ عذر ایشان نیست و سبب عذاب است از سببی که نذیر آمده بود و ایشان تکذیب او را کرده بودند (فَوْجٌ) اشاره است که اهل جهنم به جماعت های مختلف میباشند مانند که در سوره نباء (۱۸) افواجاً گفته است ودر سوره نمل (۸۳) نیز چنین است (سَأَلَهُمْ) این پرسان برای الزام حجت است مانند در سوره غافر (۵۰) گذشته است (نَذِيرٌ) رسول و نائبان رسول مراد اند اشاره است که اللّه تعالٰی بغیر ارسال رسول یا نائب آن عذاب نمی دهد -