وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۲۵﴾ قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۲۶﴾ فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِيئَتْ وُجُوهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَقِيلَ هَذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ ﴿۲۷﴾ قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ وَمَنْ مَعِيَ أَوْ رَحِمَنَا فَمَنْ يُجِيرُ الْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿۲۸﴾

و میگویند چه وقت باشد این وعده اگر شما راست گویانید ﴿۲۵﴾
بگو جز این نیست که علم او خاص نزد اللّه تعالٰی است وجز این نیست که من ترسانندهٔ اشکارم ﴿۲۶﴾
پس چون ببینند آنرا نزدیک شده سیاه شود روی آنهای که که کافران اند وگفته شود این است آنچه شما آنرا می طلبیدید ﴿۲۷﴾
بگو فکر کنید اگر هلاک کند مرا اللّه تعالٰی و آنهای را که با من اند (همراهان) یا رحمت کند برما پس کیست که پناه دهد کافران را از عذاب دردناک ﴿۲۸﴾

[۲۵] این زجر به انکار حشر است متعلق به إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ است -
[۲۶] این جواب آن سوال است به تفویض علم به اللّه تعالٰی مانند که در سوره اعراف (۱۸۷) گذشته است (نَذِيرٌ مُبِينٌ) یعنی کار من دادند خبر یقینی و اثبات کردن آن به همراه حجت است علم وقت با انذار لازم نیست -
[۲۷] این نیز جواب به طریقه تخویف اخروی است (فَلَمَّا رَأَوْهُ) مراد از آن زمانه مستقبل است و صیغه ماضی را برای یقین آورده است (تَدَّعُونَ) باب افتعال از دعا است به معنی بسیار طلب کردن یا تمنا کردن یا به شتاب خواستن ادّعاء در طلب و در دعوی کاذبه استعمال میگردد یعنی قبول نمی کنی و میخواهی -
[۲۹،۲۸] در این دلیل عقلی دیگر اعترافی سکوتی است به همراه ذکر طریقه تعلیم در جواب قول منکرین که ایشان میگفتند که این نبی و مومنان خواهند مرد و ما از ایشان نجات خواهیم یافت مانند که در سوره طور (۳۰) است و گاهی میگفتند که این نبی و همراهان او مخالفت معبودان ما را میکنند بر ایشان عذاب خواهد آمد حاصل جواب این است که فکر مارا مکنید فکر خود را کنید که بر شما عذاب بیاید که شما را نجات میدهد ، ما ذات رحمان صرف یک اللّه تعالٰی را قبول داریم او ما را نجات میدهد (إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ) اهلاک به معنی مرگ عاجل و رحم به معنی مهلت و به تعویق انداختن مرگ است یا اهلاک به معنی عذاب است و رحم به معنی نصرت و غلبه اسلام است (فَمَنْ يُجِيرُ الْكَافِرِينَ) شرط آن در اصل پنهان است یعنی وقتیکه اللّه تعالٰی بر شما از سبب کفر اشکار شما عذاب دنیا یا آخرت بیاورد پس شما را ائ کافران که نجات میدهد (قُلْ هُوَ الرَّحْمَنُ) این دلیل جزا مقدر است که پیش ما ذکر کردیم حاصل این است که مابه رحمانیت اللّه تعالٰی (که صرف او برکات دهنده است شریک آن نیست) ایمان داریم و اگر تکلیف می آید بر او توکل میکنیم پس امید ما است که اللّه تعالٰی ما را عذاب نخواهد داد و ما را از تکالیف نجات خواهد داد (وَعَلَيْهِ تَوَكَّلْنَا) در این اشاره به رد شرک فی التصرف و فی العلم است از سببی که مطلب شرعی توکل این است که هر نفع و ضرر را از جانب اللّه تعالٰی میداند و او را صاحب علم و حکمت میداند بغیر از شرک -