تَبَارَكَ الَّذِي ۱۴۷۳ اَلْمُرْسَلات
وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفًا ﴿۱﴾ فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا ﴿۲﴾ وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا ﴿۳﴾ فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا ﴿۴﴾
قسم به هواهای که چلانیده میشوند به نرمی (پئ در پئ) ﴿۱﴾
پس آن هواهای که می شکنند به شکستاندن ﴿۲﴾
و آنکه پراگنده میکند پراگنده کردنی ﴿۳﴾
پس جدا کنندگان به جدا کردن ﴿۴﴾
ربط: این سوره با سوره پیش به دو وجوه است - وجه اول این است که در سوره پیش زجر به منکرین بود اندک اندک در این سوره زجر را به لفظ ویل ده بار ذکر کرده است - وجه دوم این است که در سوره پیش اثبات بعث بعدالموت به یک دلیل بود در این سوره اثبات آنرا به شواهد و دلایل عقلی بسیار ذکر میکند -
دعویٰ این سوره: اثبات روز جزا به شواهد و دلایل است و دعویٰ در (۷) است در این سوره اسماء حسنیٰ نیست لیکن صفات فعلیه اللّه تعالٰی یازده ذکر است -
خلاصه سوره این است:
اولاً پنج شواهد برای دعویٰ سوره است الی (۷) باز چهار احوال وقت فنا عالم است الی (۱۱) باز تخویف اخروی به ذکر یوم الفصل و هیبت های آن الی (۱۵) باز ذکر تخویف دنیوی است الی (۱۹) - باز سه دلیل عقلیه را همراه زجر برای منکرین ذکر کرده است الی (۲۸) باز تخویف اخروی است به ذکر ده حالات آتش و روز فصل الی (۴۰) باز بشارت به متقین است به ذکر هفت حالات الی (۴۴) ودر اخیر سه زواجر است زجر اول به تنعم دنیا با جرایم در (۴۶) زجر دوم اعراض کردن از عمل توحید در (۴۸) زجر سوم به اعراض کردن از قرآن در (۵۰) -
[۱] قول اکثر مفسرین این است که مراد از این و از بعد از آن هوا ها است - قول دیگر این است که مراد از این ملائک است قول دیگر است که رسولان علیهم السلام مراد اند و موصوف محذوف است یعنی و النفوس المرسلات - و احتمال دیگر این است که مراد از آن آیات ها و سوره های قرآن است (وَالْمُرْسَلَاتِ) این صفت در چهار چیز پیش است یعنی از جانب اللّه تعالٰی فرستاده شده اند (عُرْفًا) این به معنی معروف است یعنی اوامر و نواهی اللّه تعالٰی یا به معنی متتابع (پئ در پئ) است -
[۲] این صفت نیز در این چهار امور موجود میگردد از سببی که عاصفات از عصف است به معنی هلاک کردن و شکستاندن پس بعضی هوا های تیز درخت ها را میشکنند ملائکه نیز کافران را هلاک میکنند رسولان نیز دلایل اهل باطل را میشکنند آیات ها نیز حجت های باطل مشرکان را باطل میکنند و هلاک میکنند -
[۳] این صفت نیز در تمام این امور است - یعنی هواها ابرها را پراگنده میکنند و ملائک نیز ابرها و باران ها و رحمت های اللّه تعالٰی را پراگنده میکنند و رسولان و آیات اللّه تعالٰی با دعوت کردن نشر و اشاعت دین حق را میکنند -
[۴] هواها ابرها را از یکدیگر جدا میکنند ملائک و رسولان و آیات ها درمیان حق و باطل فرق می آورند -