فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْرًا ﴿۵﴾ عُذْرًا أَوْ نُذْرًا ﴿۶﴾ إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَوَاقِعٌ ﴿۷﴾ فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ ﴿۸﴾ وَإِذَا السَّمَاءُ فُرِجَتْ ﴿۹﴾ وَإِذَا الْجِبَالُ نُسِفَتْ ﴿۱۰﴾ وَإِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ ﴿۱۱﴾ لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ ﴿۱۲﴾ لِيَوْمِ الْفَصْلِ ﴿۱۳﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الْفَصْلِ ﴿۱۴﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ ﴿۱۵﴾ أَلَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ ﴿۱۶﴾

پس فرود آورندگان وحی ﴿۵﴾
برای عذر و برای ترسانیدن ﴿۶﴾
هرآئينه آنچه وعده داده شدید البته واقع شدنی است ﴿۷﴾
پس جون ستارگان بی نور کرده شوند ﴿۸﴾
و چون آسمان باز شود ﴿۹﴾
و چون کوها پرانده شود ﴿۱۰﴾
و چون وقت رسولان کامل کرده شود ﴿۱۱﴾
برای کدام روز تاخیر کرده شده ﴿۱۲﴾
برای روز فیصله ﴿۱۳﴾
و چه دانائی داده ترا که چیست روز فیصله کردن ﴿۱۴﴾
هلاکت است در آن روز برای تکذیب کنندگان ﴿۱۵﴾
آیا هلاک نکردیم مردمان پیشینیان را ﴿۱۶﴾

[۵] ملائک و رسولان و آیات های اللّه تعالٰی وحی (احکام) را پیش میکنند و هواها باران فرود می آرند و اطلاق ذکر به باران نیز میشود از سببی که به ذریعه آن ذکر رحمت اللّه تعالٰی به بعضی انسانها میشود -
[۶] یعنی مقصد در فرستادن وحی دفع کردن عذر و ترسانیدن مردم است و اگر ذکر به معنی باران شود پس به باران از مردم عذر (خشک سالی و قحط) زائل میشود و برای بعضی سبب انذار میگردد -
[۷] این جواب قسم است (إِنَّمَا تُوعَدُونَ) مراد از این تمام آن احوالی است که در قرآن و سنت در باره قیامت وعده آن کرده شده است نفخ فی الصور ، بعث جسم ها ، جمع کردن همه مخلوق ، تقسیم نامه اعمال ، حساب کردن هرکس را ، جزا دادن خیر و شر ، وزن اعمال ، احوال جهنم ، احوال جنت وغیره این همه مراد است -
[۱۱،۱۰،۹،۸] این تفصیل بعضِ ماتوعدون است که این چهار امور بسیار بزرگ است و همچنین در این وقوع ماتوعدون را ذکر میکند (أُقِّتَتْ) در اصل وقتت است از وقت ماخوذ است یعنی در وقت مقرر رسولان جمع کرده میشوند چنانچه در سوره مائده (۱۰۹) است و در این معنی تاخیر به وقت مقرره میباشد از این سبب در مابعد استفهام تاجیل را ذکر میکند -
[۱۳،۱۲] در این یُقالُ پنهان است (لِأَيِّ يَوْمٍ) این استفهام برای عظمت و هیبت آن روز است - (أُجِّلَتْ) ضمیر به رسولان راجع است یا به تمام احوال گذشته راجع است (لِيَوْمِ الْفَصْلِ) و این نامی از نام های قیامت است از سببی که در این روز جدائی مخلوق از یکدیگر می آید و فیصله ها میشود -
[۱۵] این آیت را در این سوره ده بار آورده است از سببی که چیزهای حق بسیار است و تکذیب هر یک مستقل سبب ویل است از آن چیزهای حق ده را ذکر کرده است اول در این آیت تکذیب یوم الفصل مراد است -
[۱۸،۱۷،۱۶] این تخویف دنیوی برای مکذبین است (الْأَوَّلِينَ) مانند قوم نوح علیه السلام ، عادیان ، ثمودیان ، قوم صالح علیه السلام ، قوم لوط علیه السلام ، اصحاب مدین ، قوم تبع ، قوم فرعون که اینها در قرآن ذکر اند - (الْآخِرِينَ) مراد از این مشرکین مکه و منکرین زمانه های بعد از آن اند از سببی که آنها همه در تکذیب شریک اند پس در جزاء نیز شریک اند -