وَجَعَلْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَيْنَاكُمْ مَاءً فُرَاتًا ﴿۲۷﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ ﴿۲۸﴾ انْطَلِقُوا إِلَى مَا كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ ﴿۲۹﴾ انْطَلِقُوا إِلَى ظِلٍّ ذِي ثَلَاثِ شُعَبٍ ﴿۳۰﴾ لَا ظَلِيلٍ وَلَا يُغْنِي مِنَ اللَّهَبِ ﴿۳۱﴾ إِنَّهَا تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ ﴿۳۲﴾ كَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ ﴿۳۳﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ ﴿۳۴﴾

و ساختیم در این (زمین) کوهای بلند و نوشانیدیم شما را آب شیرین ﴿۲۷﴾
هلاکت است در آن روز برای تکذیب کنندگان ﴿۲۸﴾
بروید بسوی چیزی که شما آنرا تکذیب میکردبد ﴿۲۹﴾
بروید بسوی سایه که سه شاخه دارد ﴿۳۰﴾
نه سایه دهنده است و نه نفع میدهد از آتش ﴿۳۱﴾
هرآئينه این آتش می زند به شراره ها که مانند قصرها است ﴿۳۲﴾
گویا که آنها شتران بی مهار اند ﴿۳۳﴾
هلاکت است در آن روز برای تکذیب کنندگان ﴿۳۴﴾

[۲۷] این دلیل دیگر عقلی افاقی وسطی است -
فائده: دراین سه دلیل (خلق انسان خلق زمین و خلق کوها) مناسبت است ، او است که آفریدن انسان از نطفه است و از زمین آفریدن بوته ها است و از کوها آفریدن درخت ها و بوته ها ، معدنیات و آب است پس او اللّه تعالٰی که بر آفریدن این اقسام قدرت دارد پس سخن ضروری است که بر آفریدن بعث بعدالموت قدرت دارد -
[۲۸] مراد از این آن مردمانی اند که از آفریدن زمین و فواید آن و آفریدن کوها و آب انکار میکنند که اللّه تعالٰی نیافریده است یا به همراه اللّه تعالٰی در آفریدن آن شریکی است گفتن برای چنین مکذبین است -
[۲۹] این تخویف اخری است (مَا كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ) مراد از این آتش عذاب جهنم است -
[۳۱،۳۰] این تفصیل اجمال پیش است (ظِلٍّ ذِي ثَلَاثِ شُعَبٍ) مراد از ظل سایه دود (زبانه) جهنم است چنانچه در سوره واقعه (۴۳) ذکر است و چون دود به شدت می برآید به سه حصه تقسیم میشود اشاره است که این دود به بسیار شدت می برآید (وَلَا يُغْنِي مِنَ اللَّهَبِ) اغنا به معنی دفع کردن است - اشاره است که این ظل خلاف ظل مومنان است زیرا او ظل ظلیل است -
[۳۳،۳۲] (كَالْقَصْرِ) مانند قصر بزرگ یا چوب بریده شده یا بیخ های درخت بزرگ و کوها این لفظ با این همه معنی میاید این تشبیه در بزرگی است و تشبیه دیگر را در رنگ ذکر میکند باین قول (كَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ) جمالة در یک قرآئت به وزن فعالات است و این جمع الجمع است - به شترها و ریسمان بزرگ کشتی ها گفته میشود - صُفْرٌ: زرد یا سیاه زیرا عرب گاهی صفرة به معنی سواد (سیاه) استعمال میکنند یا خالی از مهارها -
[۳۴] مراد به این آنهای اند که از آتش جهنم و ظل و از این حالات مذکوره انکار میکنند -