أَمَّا مَنِ اسْتَغْنَى ﴿۵﴾ فَأَنْتَ لَهُ تَصَدَّى ﴿۶﴾ وَمَا عَلَيْكَ أَلَّا يَزَّكَّى ﴿۷﴾ وَأَمَّا مَنْ جَاءَكَ يَسْعَى ﴿۸﴾ وَهُوَ يَخْشَى ﴿۹﴾ فَأَنْتَ عَنْهُ تَلَهَّى ﴿۱۰﴾ كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ ﴿۱۱﴾ فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ ﴿۱۲﴾ فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ ﴿۱۳﴾ مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ ﴿۱۴﴾

اما کسیکه بی نیاز کرده خود را ﴿۵﴾
پس برای او پیش میشوی ﴿۶﴾
و نیست برتو گناهی در پاک ناشدن آن ﴿۷﴾
و اما کسیکه بیامد پیش تو شتابان ﴿۸﴾
و او میترسد ﴿۹﴾
پس تو از او غفلت میکنی ﴿۱۰﴾
چنین نباید کرد هرآئينه این پند است ﴿۱۱﴾
پس هرکه خواهد آن را یاد کند ﴿۱۲﴾
(نوشته شده است) در ورقهای باعزت ﴿۱۳﴾
بلند کرده شده پاک نگهداشته شده ﴿۱۴﴾

[۷،۶،۵] این ذکر معاند است (اسْتَغْنَى) که به سبب مال خود را از دین اللّه تعالٰی بی نیاز کند - باب استفعال را از سببی آورد که انسان در اصل غنی شده نمی تواند (غنی بی حاجت میباشد) لیکن خود را به قصد بی حاجت اشکار کند (وَمَا عَلَيْكَ أَلَّا يَزَّكَّى) این تسلیت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم است یعنی تزکیه آنها بر تو واجب نیست و گناه قبول نکردن تزکیه بر تو نیست تو صرف دعوت و تبلیغ بکن اگر کسی قبول میکند یا نمی کند -
[۱۰،۹،۸] این صفات انابت کننده است (يَسْعَى) کوشش میکند در طلب هدایت و علم - (وَهُوَ يَخْشَى) یعنی این سعی از سبب خشیت الٰهیه است برای غرض دنیوی نیست -
[۱۲،۱۱] در این آیات ترغیب الی القرآن است (كَلَّا) یعنی از سبب ضدی عنادی از انابت کننده روی گردانیدن درکار نیست یا کلا به معنی حقا است (إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ) ابن کثیر گفته است که این به خصلت پیش راجع است که برابری غنی و فقیر و ادنیٰ و اعلیٰ بکن این تذکره است و تنکیر برای تعظیم است (ذَكَرَهُ) از قرآن وعظ بگیرد یا یاد کند قرآن را و آوامر و نواهی و مواعظ آنرا - و ضمیر هَُوَ به تذکره راجع است به تاویل کردن به ذکر یا قرآن یا به وحی -
[۱۶،۱۵،۱۴،۱۳] در این ذکر عظمت قرآن است که آن سبب برای تذکره شدن است - و در این سه صفات صحف و سه از ملائک را ذکر میکند که حاملانِ قرآن اند (فِي صُحُفٍ) یعنی این قرآن منقول از لوح محفوظ است و در صحف ملائک نوشته شده است یا مراد از صحف صحف ابراهیم و موسیٰ علیهم السلام است به قرینه سوره اعلیٰ (۱۹،۱۸) (مُكَرَّمَةٍ) کرامت آن از سبب کرامت نازل کننده است یعنی اللّه تعالٰی کریم است پس وحی آن با کرامت است و کرامت این است که این صحیفه ها پر از علوم و حکمت ها است (مَرْفُوعَةٍ) قدر و منزلت آن بلند است یا بلند در آسمان هفتم موجود است (مُطَهَّرَةٍ) از شک ها و شبهات و دستهای شیطانان و کمی و زیادتی محفوظ نگهداشته شده است (سَفَرَةٍ) جمع سافر است و سافر به کتابت گفته میشود یعنی ملائک کتابت این صحیفه ها را میکنند یا از اعمال بندگان یا جمع سفیر است پس ملائک سفیران اند در میان اللّه تعالٰی و پیغمبران - (كِرَامٍ) باعزت در نزد پروردگار ایشان کسی است که محافظ کنندهٔ نفس خود را از گناهان است و ترجیح دهنده فایده کسی دیگری باشد بر فایده خود این همه کرامات است (بَرَرَةٍ) جمع بار است کامل اطاعت کنندهٔ اللّه تعالٰی و راستین در اعمال خود - ابن کثیر نوشته است که برای حامل قرآن در کار است که تمام اعمال و اقوال او به طریقه رشد باشد یعنی کامل موافق به سنت باشد -