وَإِذَا الْجَنَّةُ أُزْلِفَتْ ﴿۱۳﴾ عَلِمَتْ نَفْسٌ مَا أَحْضَرَتْ ﴿۱۴﴾ فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ ﴿۱۵﴾ الْجَوَارِ الْكُنَّسِ ﴿۱۶﴾ وَاللَّيْلِ إِذَا عَسْعَسَ ﴿۱۷﴾

و وقتیکه جنت نزدیک کرده شود ﴿۱۳﴾
میداند هر نفس بر آن عملی که حاضر کرده است ﴿۱۴﴾
پس چنین نیست قسم میخورم به ستارگان پنهان شونده ﴿۱۵﴾
که روان اند اشکار میشوند در شب ﴿۱۶﴾
و قسم است به شب چون پشت گرداند ﴿۱۷﴾

[۱۳] این حالت ششم است همه دوازده حالات مکمل شد (أُزْلِفَتْ) به متقیان نزدیک کرده میشود چنانچه در سوره ق (۳۱) ذکر است یعنی مومنان نیز به طرف جنت روان میباشند مانند در سوره زمر (۷۳) و جنت نیز برای ایشان نزدیک میشود -
[۱۴] این جواب دوازده حالات از (إِذَا الشَّمْسُ) است و (أَحْضَرَتْ) مراد از احضار کردن عمل در دنیا است پس نسبت حقیقتاً است یا مراد از این حاضر شدن اعمال است در نامه اعمال و حساب پس نسبت آن به انسان مجازی است -
[۱۶،۱۵] این قسم بر صدق رسول و قرآن است به احوال ستاره ها که حال برآمدن و گشتن و غروب آنها است - بهتر این است که مراد از آن همه ستارگان است و این سه حالت تمام ستارگان است از سببی که چنین گفتن که هفت ستاره میگردند و دیگر همه بر جای ایستاد اند برای آن هیچ دلیل صحیح نیست -
[۱۸،۱۷] این نیز قسم هاست مناسب است با پیش از سببی که شب وقت اشکار شدن ستارگان است و روز وقت پنهان شدن آنهاست (تَنَفَّسَ) تنفس در اصل به چنین نفس گرفتن گفته میشود که بواسطه آن طبیعت سبک شود و خوش گردد گویا که شب به مثال اندوه و حزن است و صبح شدن نفس گرفتن خوشحالی است مراد این است که صبح اشکار شود و دراز شود پس روز میشود -