وَالصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ ﴿۱۸﴾ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ ﴿۱۹﴾ ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ ﴿۲۰﴾ مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ ﴿۲۱﴾ وَمَا صَاحِبُكُمْ بِمَجْنُونٍ ﴿۲۲﴾ وَلَقَدْ رَآهُ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ ﴿۲۳﴾ وَمَا هُوَ عَلَى الْغَيْبِ بِضَنِينٍ ﴿۲۴﴾

و قسم به صبح وقتیکه نفس گیرد ﴿۱۸﴾
هرآئينه این پیغام البته از رسول باعزت است ﴿۱۹﴾
دارای قوت است نزد خاوند عرش بلند مرتبه است ﴿۲۰﴾
سخن او قبول میشود در آنجا با امانت است ﴿۲۱﴾
و نیست رفیق تان دیوانه ﴿۲۲﴾
و هرآئينه دیده بود آنرا در کناره ظاهر آسمان ﴿۲۳﴾
و نیست او در بیان کردن وحی بخل کننده ﴿۲۴﴾

[۱۹] این جواب قسم است و مقصد در آن اثبات صدق قرآن است و مناسبت قسم و جواب قسم این است مانند که ستارگان پنهان میگردند و اشکار میگردند و روان اند همچنین آیات ها و سوره های قرآن است که به قسط ها برای اهل دنیا روان میباشند و اشکار میگردند بعد از پنهان بودن آنها در علم اللّه تعالٰی - و همچنین که شب برود و روز روشن شود همچنان با آمدن قرآن تاریکیهای کفر و شرک و جهل رفت و روشنی ایمان و اسلام قائم شد و این مثالها یقینی محسوسی است همچنین قرآن نیز یقینی است (رَسُولٍ) مراد از آن رسول ملکی است یعنی جبرئیل علیه السلام و قول به معنی پیغام و تبلیغ است (كَرِيمٍ) صفات شرافت ظاهری و باطنی در آن جمع است مانند شیطان خبیث و ذلیل نیست و دلیل بر کرامت جبرئیل کرامت الفاظ قرآن است -
[۲۰] (ذِي قُوَّةٍ) دراین اشاره است که شیطان به او نزدیک آمده نمی تواند و در وقت آوردن وحی مقابله او را کرده نمی تواند -
[۲۱] (ثَمَّ) برای ظرف است مراد از آن عالم بالای آسمانها است و این صفت دلالت میکند که جبرئیل چنانچه در نزد اللّه تعالٰی صاحب عزت است همچنین در نزد همه ملائک نیز معزز است از سببی که همه آنها اطاعت او را میکنند (أَمِينٍ) یعنی در وحی هیچ کمی زیادتی نه کرده است و بطور کامل ادا کرده است -
[۲۴،۲۳،۲۲] این تزکیه رسول بشری است پس از تزکیه رسول ملکی و تصحیح و توثیق سند قرآن کریم است (وَمَا صَاحِبُكُمْ) صاحب به معنی خیر خواه و ناصح است یا آنکه از قوم شماست (عَلَى الْغَيْبِ) مراد از این وحی قرآن است و به این غیب اضافی گفته میشود که به حواس و به عقل درک شده نمی تواند بلکه این قرآن به سبب وحی به نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرستاده شده است (بِضَنِينٍ) به ضاد به معنی بخیل است یعنی نبی صل اللّه وعلیه وسلم وحی را پنهان نمی کند بلکه به هر که مکمل اشکار میکند یعنی بسیار سخی است و مانند کاهن نیست که بعضی خبرها را برای طلب اجرت پنهان میکند و برای عزت در مردم -