وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا ﴿۶﴾ وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ﴿۷﴾ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ﴿۸﴾ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿۹﴾ وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا ﴿۱۰﴾ كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَاهَا ﴿۱۱﴾ إِذِ انْبَعَثَ أَشْقَاهَا ﴿۱۲﴾

و قسم است بر زمین و بر او که گسترده زمین را ﴿۶﴾
و قسم است به نفس و بر او که برابر ساخته است او را ﴿۷﴾
پس فهماند او را راه بدی و تقویٰ را ﴿۸﴾
هرآئينه کامیاب است کسی که پاک ساخت نفس خود را ﴿۹﴾
و هرآئينه ناکام شد کسیکه آلوده ساخت خود را ﴿۱۰﴾
نسبت دروغ کردند ثمودیان به سبب سرکشی خود ﴿۱۱﴾
وقتیکه برخاست بدبخت آنها ﴿۱۲﴾

[۷] این سوگند دهم است (وَنَفْسٍ) یعنی هر یک نفس ، مراد از آن تمام آنسانها است اینجا نیز اشاره به صفات و کمالات انسانهای کامل است (وَمَا سَوَّاهَا) این سوگند یازدهم است و مراد از تسویه (برابرکردن) تمام اطوار آفریدن با شکل و قدوقامت انسان است -
[۸] مراد از الهام تقدیر فجور و تقویٰ است چنانچه در حدیث صحیح مسلم و احمد ذکر است قول دیگر است که الهام به معنی بیان و تفصیل کردن است و الهام در لغت به خیر و شر هر دو استعمال میشود و در اصطلاح خاص صرف برای خیر استعمال میشود - و سلف صالحین گفته اند که این آیت دلیل است که خالق فجور و تقوی و خیر وشر اللّه تعالٰی است در این رد به فرقه قدریه است -
[۱۰،۹] این جواب سوگند است و دعویٰ سوره است که فرق در عاقبت هر دو نوع انسانها است - (زَكَّاهَا) یعنی بنده نفس خود را پاکیزه ساخت به همراه آن عقیده و اعمالی که در سوره بلد ذکر شد ، و بنده ضایع ساخت نفس خود را به همراه آن عقیده و اعمال که در سوره بلد ذکر شد (دَسَّاهَا) مراد اینجا از گمراه شدن ضایع شدن است و داخل شدن در گناهان است و یک قول این است که خود را در جماعت صالحین داخل میکند و شبیه آنها خود را میسازد و حال اینکه در عمل و عقیده مخالف آنها میباشد -
[۱۲،۱۱] دراین تخویف دنیوی است به مثال ثمود متعلق به قَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا است -