عَمَّ ۱۵۶۹ اَلْکَافِرُوْن
قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ﴿۱﴾ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿۲﴾ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۳﴾ وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ﴿۴﴾ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۵﴾ لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿۶﴾
تو بگو ائ کافران ﴿۱﴾
من نمی پرستم آن را که شما می پرستید ﴿۲﴾
و نه شما میپرستید آنرا که من میپرستم ﴿۳﴾
و نه من میپرستم به طریقه که شما می پرستید ﴿۴﴾
و نه شما می پرستید به طریقه که من میپرستم ﴿۵﴾
شما را است دین شما و مرا است دین من ﴿۶﴾
ربط: این سوره با سوره پیش از چندین وجوه است وجه اول این است که در آن سوره حال شانی (دشمن) را ذکر کرد در اینجا از آن براءة ذکر میکند - وجه دوم این است که در آن به فصلّ لربّک وانحر توحید ذکر شد در این براءة از شرک را ذکر میکند برای تکمیل توحید - وجه سوم این است که آنجا ابتریت دشمن را ذکر کرد در اینجا اظهار طریقه دشمنی را ذکر میکند -
دعویٰ این سوره: اظهار براءة از همه کافران است -
خلاصه سوره:
امر به اظهار براءة و جدائی از کافران به اعتبار معبود و به اعتبار طریقه عبادت واظهار جدائی از دین ها -
[۱] (قُلْ) در این امر دلیل است که این برائت فریضه نبی صل اللّه وعلیه وسلم و پیروان اوست (يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ) به اسم فاعل ذکر کرده است اشاره است که برائت همیشه با کسی است که همیشه کافر باشد - و الْكَافِرُونَ، عام است برای تمام انواع کافران - یهود ، نصارا ، مجوس ، مشرکان ، منکرین خاتم النبین ، منکرین قیامت ، منکرین اتباع رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم منکرین قرآن وغیره -
[۲] (أَعْبُدُ) مراد از آن تمام اقسام عبادت است قلبی ، بدنی و مالی -
[۳] این نفی از جانب کافران است - (سوال) مشرکان بعضی عبادات اللّه تعالٰی را میکنند چنانچه پیش ذکر شده است پس اینجا چگونه نفی عبادت مطلق را از آنها کرد؟ (جواب) مراد از عبادت عبادت شرعیه است که آن بنابر توحید است و در آنها عبادت به طریقه توحید نیست - پس عبادت آنها برای اللّه تعالٰی کالعدم شد -
[۴] این برائت به بار دوم است از جانب نبی صل اللّه وعلیه وسلم و از جانب همه موحدین به صیغه اسم فاعل -
[۵] این نفی از جانب مشرکین است -
[۶] این نتیجه ماقبل است چنانچه تقسیم شود یک چیز میان دو کسان باز گفته شود که این حصه شما شد و این حصه من است (سوال) به طریقه مشرکان چرا دین گفت؟ (جواب) این به زعم و عقیده آنها یا دین به معنی جزا اعمال است -
فائده: حاصل این قول است که تمیز هر دو گروه (مومنان و مشرکان) اول به اعتبار معبود است که معبود موحدین صرف اللّه تعالٰی است و معبود مشرکان غیراللّه است و دوم به اعتبار کیفیت و طریق عبادت است یعنی طریقه عبادت موحدین شرعی است بنابر وحی است وطریقه عبادت مشرکان بنا است به اتباع هوی و ظن و اتباع الاَباء واین قول از همه بهتر است -